Azranur Ercin
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER NEDEN KURULDU?
Birleşmiş Milletler 24 Ekim 1945 tarihinde İkinci Dünya Savaşı’nı takiben kurulmuştur. İlk aşama olan Birleşmiş Milletler Antlaşması 50 ülke tarafından San Francisco’da imzalanmıştır. Amerikan siyasetçi ve Nobel Barış Ödülü sahibi Ralph J. Bunche “Dünya, ebedi adalet gücüne eski bir inancın yeniden canlanmasını yaşamıştır. Tarihte hiçbir zaman, bugün açacağınız San Francisco’da olduğundan daha önemli bir konferans ya da daha gerekli bir toplantı olmamıştır.” diyerek bu ilk adımın önemini vurgulamıştır.
Birleşmiş Milletlerin temel amaçları dünyada barış ve güvenliğin devamlılığını sağlamak, sürdürülebilir kalkınmayı öncelik haline getirmek ve insan haklarını güvence altına almaktır. Güncel olarak, Genel Sekreteri Antonio Guterres’dir ve 193 üye devlet barındırmaktadır.
Eski Genel Sekreter Kofi Annan’ın sözlerinden BM’nin ilkelerini ve önceliklerini gözlemleyebiliriz:
“Üyeliği neredeyse dünyadaki bütün devletleri kapsayan Birleşmiş Milletler, her insanın eşit değeri olduğu ilkesine dayanmaktadır.”
Birleşmiş Milletlerin ana organları Genel Kurul, Güvenlik Konseyi (BMGK), Ekonomik ve Sosyal Konsey (EKOSOK), Vesayet Konseyi, Uluslararası Adalet Divanı ve BM Sekretaryası’dır.
TÜRKİYE NASIL DAHİL OLDU?
Türkiye Cumhuriyeti, BM Antlaşmasını San Francisco’da kabul edip imzalayan 50 ülkeden biridir. Yani Türkiye, BM gibi etkin ve küresel bir örgütün kurucu üyelerindendir. Birleşmiş Milletler’in ülkeleri ayırdığı coğrafi konumlar içerisinde Türkiye hem Asya-Pasifik hem de Batı Avrupa ve Diğer Devletler (WEOG) kategorisinde çalışmalara katılmakta olup, seçimler söz konusu olduğunda sadece BADD üyesi olarak kabul edilmektedir.
Ayrıca Türkiye 2019-2021 yılları arasındaki dönemde BM genel bütçesine katkı payı %1,317 olacaktır. Bu haliyle Türkiye’nin 193 ülke arasındaki katkı oranı 16.sıradadır.
BM NE KADAR ETKİLİ BİR KURULUŞ?
Birleşmiş Milletler çok yönlü kolektif bir yapılanma olduğundan, tüm alanlarda aynı oranda başarı yakalaması elbette beklenmemelidir. BM’nin yoğunlaştığı çalışma alanlarını özetleyecek olursak; kolektif güvenlik, barışı koruma, çevre, insan hakları ve sağlık diyebiliriz.
Günlük hayatımızda adını sıkça duyduğumuz birçok hak veya anlaşma, BM’nin gündeme getirdiği maddelerdir. Örneğin; İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Çocuk Hakları, Deniz Hukuku Sözleşmesi bunlardan bazılarıdır.
Güvenlik ve barışı koruma alanlarında öne çıkan faaliyeti BM Barış Gücü olmaktadır. Barış Gücü özellikle Orta Doğu ve Afrika’da halen çalışmalarına devam etmektedir. Barış Güçleri; ateşkes devamlılığı ve denetimi, sivilleri koruma, yerel barış antlaşmalarını teşvik etme, seçimlerin organizasyonunu destekleme, eski savaşçıların silahsızlandırılmasına, terhis edilmesine ve yeniden bütünleştirilmesine yardım etme gibi dinamik ve karmaşık görevler üstlenmektedir. Temel amaçları hukukun üstünlüğünü tekrar aktifleştirmektir.
Özellikle bu pandemi günlerinde gözümüz kulağımız olan Dünya Sağlık Örgütü, BM’nin bir organıdır. Şu anda covid-19 salgınıyla ilgili araştırmalarına devam etmekle birlikte geçmiş yıllarda ebola, kolera gibi salgınlarda da hızlı ve verimli bir şekilde hareket etmiş, özellikle Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Güney Sudan ülkelerine finansal yardımları ve sağlık hizmetleri ile ön plana çıkmıştır.
Çevreyi ve doğayı koruma alanlarında da BM etkin rol oynamaktadır. Mesela, karbon emisyonunu azaltmaya ve belli bir düzeyde tutmaya yönelik olan Kyoto Protokolü, küresel ısınma ve buna bağlı olarak iklim değişikliğini önlemeye yönelik önemli bir adımdır.
Elbette BM’nin üye ülkelerin desteğini almadan çözüm önerilerini hayata geçirmesi mümkün değildir. Yani üye devletler yaşanılabilir bir dünya için ortak çalışmalı ve gereken sorumlulukları almalıdır. Genel Sekreter Dag Hammarskjöld’ün sözlerine kulak verecek olursak: “BM insanlığı cennete taşımak için değil, cehennemden kurtarmak için kuruldu.” BM, 17 adet Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları doğrultusunda çalışmalarına devam etmekte, uzlaşı ve uyum sağlandığı müddetçe etkin olabilmektedir.
TÜRKİYE’DE BM VE KURULUŞLARI
Birleşmiş Milletler, 50 yılı aşkın süredir ulusal vizyon ve önceliklerin uygulanması için var gücüyle çalışıyor. BM ile Türkiye arasında artan işbirliği sonucu, İstanbul, BM Kalkınma Koordinasyonu Dairesi (UNDCO) dahil olmak üzere birçok BM kuruluşunun bölgesel merkezi haline gelmiş bulunuyor.
Halihazırda Türkiye’de bulunan BM kuruluşları: Gıda ve Tarım Örgütü, Uluslararası Çalışma Örgütü, Uluslararası Göç Örgütü, BM Kadın Birimi, BM Kalkınma Programı, BM Nüfus Fonu, BM Mülteci Örgütü, BM Enformasyon Merkezleri, UNICEF, UNIDO, Dünya Gıda Programı, Dünya Sağlık Örgütü şeklinde sıralanmaktadır.
VOLKAN BOZKIR KİMDİR?
Volkan Bozkır 22 Kasım 1950’de dünyaya gelmiştir. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olmuştur. Çok iyi düzeyde İngilizce ve Fransızca bilmektedir. Oldukça deneyimli ve önemli bir diplomat olan Bozkır, kariyeri süresince çeşitli pozisyonlarda bulunmuştur. Stuttgart Başkonsolosluğu Muavin Konsolosu, Bağdat Büyükelçiliği Başkâtibi, OECD Daimi Temsilciliği Müsteşarı, New York Başkonsolosu, Bükreş Büyükelçisi ve AB nezdinde T.C. Daimi Temsilciliği görevlerini icra etmiştir.
Başbakanlık Dışişleri Danışmanlığı, Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürlüğü ve Dışişleri Başdanışmanlığı, AB Genel Sekreter Yardımcılığı, Dışişleri Bakanlığı AB’den Sorumlu Müsteşar Yardımcılığı ve AB Genel Sekreterliği görevlerini yürütmüştür. Ayrıca 24-26. dönemlerde İstanbul Milletvekilliği ve 62-64.dönem hükümetinde Avrupa Birliği Bakanlığı ve Başmüzakereciliği görevlerini üstlenmiştir.
Volkan Bozkır, haziran ayında yapılan oylamada 178 üye ülkenin desteğini alarak Genel Kurul Başkanlığı’na seçildi. BM Genel Kurulu Başkanının görevleri, oturumları yönetmek ve kurulun işleyişini düzenlemektir. Genel Kurul ayrıca her yıl BM’nin bütçesini belirler ve kontrol eder. Bozkır 75.dönem Genel Kurul Başkanlığı’na seçilmenin mutluluğunu şu sözlerle dile getiriyor:’Kuruluşunun 75. yılında, içinde bulunduğumuz zor şartlarda, BM’nin en üst karar organının yönetimini üstlenecek ilk TC vatandaşı olmaktan, ülkem, milletim ve şahsım adına gurur duyuyorum.’Görevi 15 Eylül’de başlayacak olan Bozkır, 2021’ye kadar devam ettirecek.
Kaynaklar:
https://peacekeeping.un.org/en
https://treaties.un.org/Pages/Home.aspx?clang=_en
http://www.mfa.gov.tr/default.tr.mfa
https://turkey.un.org/tr/about/about-the-un
Azranur ERCİN
GIPHY App Key not set. Please check settings