MODEL UNITED NATIONS KONFERANSLARININ TARİHÇESİ VE GELİŞİMİ

    MUN yani Model United Nations kısacası bir hedef kitlesi olan, bu belirli kitlelerle birlikte dünyadaki çeşitli güncel sorunları ele alan ve gündemdeki konunun tartışılarak çözüme kavuşturulması sağlanan konferanslara verilen addır. Her katılımcı konferansta bulunduğu andan itibaren bir Birleşmiş Milletler Delegesi olarak kabul edilir, böylece uluslararası problemlere yönelik çalışmaları simüle ederek katılımcılara bilinç kazandırılabilir. MUN’lerin asıl amaçlarına gelecek olursak bu konferanslarda katılımcılara aktarılmak istenilen şeyler; delegelerin topluluk içinde tartışma ve beyin fırtınası yeteneklerini geliştirmek, temsil etmekte olduğu ülkelerin politikalarını araştırıp onlara uygun şekilde fikirlerini beyan edip komite gündeminde olan dünya sorunuyla ilişkin etkin ve alternatif fikirler bulmak artı olarak belirlenen fikirleri yasa önerisi olarak sunmak, eğer konferans yabancı bir dilde düzenleniyor ise konferansın düzenlendiği dilde yetkin hale gelmek ve konuşma becerisi olarak ustalaşma konusunda yardımcı olmak, konferansta geçirdikleri üç ila dört gün arasında tanıştıkları ve kendisiyle benzer hedeflere sahip olan insanlarla birlikte ağ oluşturmada, liderlik yeteneklerini ve bunun gibi birçok noktada kendilerini geliştirmek için fırsatlar tanır. 

 

    MUN çeşitlerine gelecek olursak, dünyada en çok bilinen ve en prestijli iki MUN türü vardır ve bunları “THIMUN (The Hague International Model United Nations)” ve “HMUN (Harvard Model United Nations)” olarak sıralayabiliriz. Bu iki prosedürü birbirlerinden ayıran temel unsursa THIMUN’un Harvard’a kıyasla BM’nin resmi prosedürüne daha yakın olup simülasyonun daha çok uzlaşmaya ve müzakereye yönelik olmasıdır. Harvard’ın formatı buna karşı olaraktan daha çok münazara odaklıdır ve delegelerin arasında aktif tartışmalar döner, kriz anı yönetimi oldukça önemlidir. THIMUN’da her delegenin konuşması için bir zaman aralığı vardır, amaç bir çözüme ulaşmak olduğundan dolayı Harvard’a kıyasla daha yapıcı bir ortam oluşturulur. Harvard formatına gelirsek de burada delegeler oldukça özgür ve dinamiktir. Tartışmalar hızlı bir tempoyla yürütülür ve katılımcılar sıklıkla birbirlerine bir yanıt verme durumu içerisindedir.  Bu yazıda, MUN konferanslarının tarihsel gelişimi, küresel etkisi ve günümüzdeki önemini ele alacağız. Şimdiyse MUN konferanslarının tarihine hızlı bir geçiş yapıyoruz. 

    Model United Nations’ın kökenleri Birinci Dünya Savaşı’nın ardından kurulmuş olan Milletler Cemiyet’ine dayanmaktadır. Bu cemiyet, 1920 yılında uluslararası iş birliğine teşvik ve olası savaşları önlemek adına kurulmuştur. Bu dönemde cemiyetin etkisiyle de birlikte barışa yönelik aktivitelerin önü açılmış ve gençlerin bilinçlendirilmesi adına çeşitli eğitici etkinlikler düzenlenmeye başlamıştır. Milletler Cemiyeti’nin bir simülasyonu olarak da görülebilecek ilk etkinlikler, bahsettiğimiz yıllarda İngiltere’de üniversite öğrencilerin önderliği ile düzenlenmeye başlamıştır, Oxford Üniversitesi Kasım 1921’de MUN formatında düzenlenen ilk etkinlikle tarihe geçmiştir. MUN, ilk Oxford Uluslararası Meclisi Başkanı Mir Mahmood’un 1922’de Harvard’a seyahat ettiği sırada okyanusları aşıp Amerika kıtasına kadar ulaştı ve Harvard Liberal Kulübü, onun ziyaretine yanıt olarak 1923’te ilk Amerikan Uluslararası Meclisi’ni kurarak ABD’de Model BM’yi başlattı. Onların motivasyonları ise yine MUN’in ne olduğunu anlattığımız kısımdakilerle aynı doğrultudadır; gençlerin uluslararası meseleleri tartışmalarına, diplomatik becerilerini geliştirmelerine ve çözüm önerileri sunmalarına olanak tanıyacak bir ortam yaratmak. Ancak ve ancak bu Milletler Cemiyeti’ni rol model alan etkinlikler İkinci Dünya Savaşı’nın da patlak vermesiyle beraber azalıp, hızını kaybetmiştir.

 

    İlk düzenlenen konferansların gelişimi yaşanan talihsizlikler sonucu yarım kalmıştı ama İkinci Dünya Savaşı’nın ardından, yine ve yine dünya barışını korumak ve uluslararası iş birliğini geliştirmek amacıyla yeni bir organizasyon kuruldu ve bu da Birleşmiş Milletler’di. 24 Ekim 1945’te kurulan BM’nin temel hedefleri, uluslar arasında dostça ilişkiler geliştirmek, uluslararası barış ve güvenliği korumak, daha iyi yaşam standartlarını ve sosyal ilerlemeyi teşvik etmek ve insan haklarını ilerletmektir. BM’nin kuruluşu uluslararası ilişkilerde yeni bir dönemin başlangıcı olup içerisinde yürütülen karar alma süreçleri ve ulusal politikaya karşın etkisi, eğitimci ve öğreticiler tarafından büyük ilgiyle karşılanmıştır.

    Şimdiyse tarihte düzenlenen ilk Model United Nations konferansına geçiş yapıyoruz, bu konferansın farkı öncesinde yapılanlara kıyasla tamamen BM prosedürlerine uygun olarak düzenlenmesiydi. 1947 yılında New York’taki Swathmore Koleji’nde düzenlenen bu konferans, tarihte ilk modern MUN hareketi olarak bir başlangıç noktası olarak kabul ediliyor. Bu öncülüğün ardından diğer üniversiteler ve eğitim kurumları sistemi/ana fikri çok beğenerekten, kısa süre içerisinde bu konferansları eğitimde bir araç olarak yaygınlaştırmaya başlamışlardır. 

 

    1950’li ve 60’lı yıllara geldiğimiz zaman MUN konferansları ABD’de ve Avrupa’da hızla yayılıp popülerlik kazanmaya devam etmiştir. Artık birçok üniversite konferanslar düzenleyip, konferans öncesindeyse öğrencilerine kapsamlı bir eğitim sunan bir sistem geliştirmişlerdir. Katılımcılar artık MUN’de sadece BM’nin işleyişini öğrenmekle kalmayıp aynı zamanda öğrencilerin diplomatik müzakerelerde bulunma, diğer ülkelerin bakış açılarını anlama ve küresel sorunlara çözüm önerileri sunma becerilerini geliştirdiği bir platform haline gelmiştir.

    Yine bu yıllarda MUN konferanslarının bilinirliği globale açılıp Amerika dışındaki diğer çeşitli üniversitelerde de düzenlenmeye başlamış ve uluslararası bir fenomen haline gelmiştir. Avrupa dışında, Asya ve Afrika kıtasında yaşayan öğrenciler de bu eğitim hareketinden yararlanmaya başlamış ve bununla birlikte yapılan konferansların sayısı hızlı bir şekilde artıp devamlı katılımcılarını elde etmiştir. Yirminci yüzyılın yarısının ardından artışa geçen popülaritesinin en yaygın nedeni 1968’de THIMUN’un kurulmasıdır. Lahey Uluslararası Model Birleşmiş Milletler, günümüze kadar dünyanın en büyük MUN konferanslarından biridir.

 

    Şu ana kadar bahsettiğim tüm bu MUN’ler üniversite düzeyinde sınırlı kalıyordu ancak ve ancak 1970’li ve 80’li yıllara gelindiği zaman konferans kültürü lise öğrencileri arasında da yayıldı.  Küresel meseleleri anlama ve çözüm üretme fırsatı liselilere kadar indirildiği için o yaştaki çocukların hem meslek seçimlerine uluslararası ilişkiler dahil edildi hem de geleceğin delegeleri yetiştirilmeye başlandı. Sonuç olarak Model United Nations artık sadece üniversiteler arası düzenlenmekte olan bir etkinlikten çıkıp genç yaşlara da bilinç oluşturmada bir aracı da oldu. Bu yıllardan itibaren MUN’un yayılma hızı ve kitle çeşitliliği gittikçe artmış ve artmaya devam etmektedir.

    1990 ve 2000’lere gelindiğinde ise konferans kültürünün dünyada daha da yaygınlaşıp, bazı ülkelerin bunları kendi dillerine bile çevirdiklerini görmekteyiz. Yaklaşık olarak her kıtada bu konferanslar düzenlenmekte olup uluslararası yapılan programlarda ise dünya genelinden farklı farklı kültürel ve sosyo-ekonomik çevrelerden gelen öğrenciler arasında bir network oluşturarak tüm dünya gençlerinin globale açılıp çeşitli perspektiflerden bakmalarına olanak tanımıştır. Dahası BM’nin bu yıllarda sitesinde paylaşmış olduğu öğretici ve bilgilendirici belgeler daha öncesinde MUN hakkında pek bir bilgi sahibi olmayan kişiler için bir ışık kaynağı olmuştur.

 

    Katıldığınız veyahut katılmış olduğunuzun MUN konferanslarını sadece bir network aracı ya da simülasyon olarak görmek yanlıştır çünkü bunlar aynı zamanda katılımcıların eğitim ve kariyer yolculuklarında da önemli bir kilometre taşı olarak kabul edilebilir. Konferanslarda konuşulan konular kısacası hukuk, ekonomi, politika, çevre bilimi, insan/kadın/hayvan hakları gibi benzeri başlıklar sıralanabilir ve genel kültür gelişiminde önemli bir rol oynar, kariyer seçimlerini yönlendirebilir. Sadece seçimlerini yönlendirmekle de kalmaz, hali hazırda uluslararası ilişkiler ve diplomaside kariyer yapmayı planlayan öğrenciler için hem eşsiz bir deneyim olur hem de gelecekteki mesleklerinin bir ön gösterimi de denebilir. 

    Artı olarak MUN Extracurricular aktivitelere önem gösteren üniversitelere kabul sürecimizi kolaylaştırabilir. Birçok üniversite MUN konferanslarına katılan öğrencilerin deneyimlerini ve kazandığı becerileri oldukça değerli bulur. Bu tür kazanımlara örnek vermek gerekirse; liderlik becerileri, eleştirel düşünme ve iş birliği yeteneklerinizi bu konferanslar sayesinde sergileyebilirsiniz. Kısacası MUN sadece akademik başarı için değil, kişisel gelişim ve kariyer taslağı üzerine de kullanılabilecek bir araçtır.

 

    Günümüzde, MUN konferanslarının popülerliği devam etmektedir. Hedef kitle artık sadece üniversite ve lise öğrencilerinden oluşmamaktadır, bu kümenin içine ortaokul hatta bazı durumlarda ilkokul çocukları bile eklenmiştir. Kapsadığı konu alanları ise her geçen gün giderek genişlemeye ve çeşitlenmeye devam etmektedir, Örnek vermek gerekirse artık konferanslar sadece GA ve kriz komiteleri haricinde farklı konuları işleyen özel komiteler de açmaktadır. Bu genişleyen kapasite katılımcılarını geleceğin liderleri konumuna getirmeyi hedeflemektedir. Artı olarak şu son on yılda artan internet kullanımı ve insanların işlerini de sanal ortamdan yaptığı gerçekleriyle beraber MUN kültürüne yeni girmiş olan online MUN’lerle de karşılaşabilme ihtimaliniz çok yüksektir.

    Yazımızı kısaca özet geçmek gerekirse, Model United Nations 20. Yüzyılın başlarından günümüze kadar geldi ve gelecek nesillere uzanacak gibi de duruyor. Bugün dünya genelinde düzenlenen binlerce MUN konferansı, gelecekteki diplomasi ve uluslararası iş birliğinin tohumlarını ekmeye devam edecek ve ekilen bu tohumlar gelecekte daha etkili ve değişik etkinlikleri önümüze çıkartma potansiyeli ile geliyor. Yazımızı okuduğunuz için teşekkür eder, soluğunuzu başka makalelerimizde bulmanızı öneririz!

 

Sevgilerle,

Nisa Nur Güneş